بازار و بورس، حبیب آرین - برای درک بهتر این اثر گذاری بهتر است وضعیت حکشتی بزرگترین شرکت کشتیرانی ایران را در دو مقطع تاریخی یعنی توافق برجام و بعد از خروج برجام مقایسه کنیم. اگرچه این شرکت توانسته با وجود تحریم ها بی سابقه علیه کشورمان همچنان نقش کلیدی خود را در ترابری دریایی حفظ کند و بخش بزرگی از صادرات و واردات به کشور را بر عهده داشته باشد اما اظهارات و گزارش های منتشر شده نشان می دهد تحریم ها فشار زیادی را بر این شرکت وارد کرده است.

با لغو تحریم ها و اجرایی شدن برجام "حکشتی" توانست در بازه ای کوتاه و با گسترش فعالیت هایش دو بار رتبه جهانی خود را ارتقا داده و به جایگاه نوزدهم دست یابد. این موفقیت در حالی رقم خورده که به دلیل شرایط و اوضاع نامطلوب در حوزه حمل و نقل دریایی در جهان از منظر کرایه حمل کالا و محصولات، بسیاری از شرکت های بزرگ همچون هانجین چین و هیوندایی کره ورشکسته شدند.

صنعت حمل و نقل دریایی بزرگترین صنعت بین المللی در جهان است که بیش از 2.5 میلیون نفر در این صنعت مشغول به کارند. اما در این صنعت رکود بازارهای جهانی، وجود مازاد ظرفیت و افزایش قیمت سوخت و به ويژه اعمال تحريم هاي بين المللي از مهمترین چالش های است که صنعت حمل و نقل در سنوات گذشته با آن مواجه بوده است .

وضعیت حکشتی

گروه کشتیرانی جمهوري اسلامی ایران با بیش از نیم قرن تجربه در بازار حمل ونقل و خدمات دریایی و با دارا بودن ناوگانی مشتمل بر 152 فروند شناور (انتهاي خرداد 1399 )شامل انواع کشتی هاي کانتینربر، فله بر، حمل کالاي عمومی، تانکر، رو-رو، مســافري، فراســاحل و خد مات رســان با مجموع ظرفیت حمل حدود 3/5 میلیون تن(DWT (به عنوان یک ناوگان بزرگ منطقه ايِ شـناختهشـده، جایگاه ویژه و ممتازي را در سـطح منطقه خاورمیانه و شبه قاره هند کسب نموده است و بر اساس آخرین اطلاعات مؤسسات معتبر بین المللی (آلفالاینر)، گروه کشتیرانی در بین شرکت هاي بزرگ حملونقل کانتینري داراي رتبه 15 جهانی است.

این شرکت  گروه کشتیرانی از حمل کالاهاي غیرنفتی (مشتمل بر کانتینر، فله خشک و کالاي عمومی) در بنادر شمالی و جنوبی کشور، 22 %از واردات، 18 %از صادرات را به خود اختصاص داده است و درمجموع (واردات و صادرات) داراي 20% از سهم حمل محمولات دریایی کشور است.

بعد از توافق

با لغو تحریم ها و اجرایی شدن برجام "حکشتی" توانست در بازه ای کوتاه و با گسترش فعالیت هایش دو بار رتبه جهانی خود را ارتقا داده و به جایگاه نوزدهم دست یابد. این موفقیت در حالی رقم خورده که به دلیل شرایط و اوضاع نامطلوب در حوزه حمل و نقل دریایی در جهان از منظر کرایه حمل کالا و محصولات، بسیاری از شرکت های بزرگ همچون هانجین چین و هیوندایی کره ورشکسته شدند.

نکته حائز اهمیت دیگر در خصوص صنعت مورد بحث پیرامون مشکلات مرتبط با بیمه کشتی ها است که با اجرای برجام در حال حاضر بیمه های بین المللی دیگر از ارایه پوشش های بیمه ای به کشتی های تجاری ایرانی واهمه نداشته و همکاری های لازم را با آنها دارند و تمام کشتی ها براحتی می توانند از پرچم کشور ایران بدون هیچگونه نگرانی خاصی استفاده کنند.

آنچنان که اواخر مرداد ماه تفاهم نامه همکاری بیمه ای بین شرکت کشتیرانی و کلوپ پی اند آی skuld به امضا رسید تا اين شركت نروژي با توجه به نوع پوشش شناورها مسئول جبران خسارت بیمه و خدمات بیمه ای خارج از دریا را ارایه دهد.

همچنین 9 فروند کشتی مسافری و حمل فیدری متعلق به شرکت کشتیرانی والفجر از زیر مجموعه های "حکشتی" تحت پوشش کلوپ بین المللی P&I قرار گرفت تا پس از لغو محدودیت ها در ناوگان تجاری (فله ،کانتینر و جنرال کارگو) تردد ناوگان مسافری نیز بار دیگر به شرایط قبل بازگشته و با تکمیل کمربند حمل و نقلی، تردد کشتی ها تحت پرچم سه رنگ جمهوری اسلامی ایران در حوزه حمل و نقل کالا به اقصی نقاط دنیا انجام پذیرد و این اتفاق حدوداً یک هفته پس از خروج نام سه شرکت ايراني از فهرست تحريم هاي اروپا رقم خورد تا همكاري با اين مجموعه ها كه براساس نظر اتحادیه اروپا از سال 2008 تا 2015 ميلادي ممنوع شده بود، مجدد از سر گرفته شود.

همچنين، توسعه خطوط و ابعاد همکاری های این مجموعه بورسي پس از اجرای برجام به امضای تفاهم نامه همکاری میان "حکشتی" و موسسه رده بندی GL DNV نروژ شد تا همکاری های دو جانبه میان دو کشور توسعه یابد. با این مضمون که بعد از توافق جامع هسته ای بین ایران و گروه 1+5 و رفع تحریم ها شرایط ویژه ای برای توسعه همکاری ها فراهم شده و در همین راستا اغلب کشورهای جهان از جمله ایتالیا، ترکیه و قزاقستان، به دنبال استفاده از شرایط به وجود آمده در اين صنعت هستند.

در حال حاضر نيز هفت بانک متوسط اروپایی با ایران شروع به همکاری کرده اند و برخی تضمین های شرکت ها و موسسات بیمه ای نیز شروع شده است؛ بطوریکه برقراری دوباره خط اروپا به عنوان یکی از دستاوردهای برجام بوده است.

افزون بر اين موارد، پس از توافق برجام و در راستای توسعه خطوط، دفاتر منطقه ای نيز در کشورهای مختلف بازگشایی شده و افزون بر دفاتر چین، دبی، کره جنوبی، ژاپن، مالزی، هند و عراق، خطوط حمل و نقل به مقصد مصر، لیبی ،لبنان،آلمان و بلژیک هم راه اندازی شده و دو شرکت مشترک نیز با دو کشور ایتالیا و آلمان تأسیس گردیده است. بطوريكه در حال حاضر محدودیت های حوزه کشتیرانی از بین رفته و کشتی های "حکشتی" ماهانه دوبار عازم اروپا ، می شوند و پس از 12 سال بار دیگر خط آمریکای جنوبی راه اندازی شده است.

همچنین بعد از سالها خط خلیج فارس به ژاپن و کره جنوبی راه اندازی شد و این جایی مهم تلقی میشود که بدانیم در کل منطقه خاورمیانه تنها شرکتی که خدمات به سمت کره جنوبی (بند اینچئون) را ارائه میکند کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران است .

از سوی دیگر خط جدید هند به عراق نیز که مجدد شروع به فعالیت کرده، از هند به مقصد بندر عباس و بعد به سوی ام القصر عراق بارگیری می کند.

همچنين امضای تفاهم نامه همکاری بین کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با کشتیرانی مرسک دانمارک که بزرگترین کشتیرانی کانتینری جهان محسوب می شود و شرکت جی اس ام سی جی ام فرانسه به عنوان سومین خط بزرگ کشتیرانی جهان از دیگر نکات مهمی است که در دوران پسا برجام محقق شده است.

بعد از برهم خوردن برجام

 

 

 

با خروج ایالاتمتحده از برجام و بازگشت تحریمهاي یکجانبه این کشـــور اعمال مجدد تحریم هاي یک جانبه آمریکا، از 4 نوامبر ســـال 2018 ،صنعت حملونقل دریایی کشور، ازجمله شرکت کشتیرانی جمهوري اسلامی تحت تحریم هاي ایالات متحده قرار گرفت؛ به گونه اي که با اعمال مجدد تحریم ها تعداد زیادي از شـــرکت هاي بین المللی که در حوزه ها ي متعدد تأمین مالی، تأمین پوشش هاي بیمه اي پی اندآي و بیمه بدنه و ما شین آلات، خدمات سوخت رسانی، خدمات مؤسسات رده بندي، پرچم مصلحتی، خدمات نمایندگی و کارگزاري ، خرید و فروش و اجاره کشـــتی، کانتینر، خدمات بندري و ترمینال داري، به اشـــتراك گذاري ظرفیت هاي حمل، حمل در مســیرهاي فرعی، تأمین ملزومات، روغن، رنگ، قطعات یدکی ماشــین آلات و واســطه گري، حضــور داشتند همکاري هاي خود را با گروه کشتیرانی جمهوري اسلامی قطع کردند. همچنین اجرایی سازي تفاهمنامه و توافقنامه هایی که در دوران برجام در زمینه هاي مختلف، فنی، بازرگانی و سرما یه گذاري با طرف هاي خارجی امضا شده بود، نیز لغو و یا مسکوت ماند. درنتیجه این مســـائل گروه کشـــتیرانی جمهوري اســـلامی ایران در این مقطع زمانی براي فعالیت در صـــنعت بین المللی حملونقل دریایی با مشکلات و محدودیتهاي عدیدهاي مواجه است.

ریسک های شرکت

در گزارش هئیت مدیره این شرکت به ریسک های اشاره ششده که بخش بزرگی از آن ها در تحریم ها ریشه دارد.

حجم بالاي بدهی هاي بانکی، بابت اجراي پروژه هاي ساخت و همچنین تحریم هاي مالی کشورهاي غربی علیه این شرکت، امکان اخذ تسهیلات از بانک ها را با دشواري مواجه ساخته است.

در حال حاضر، عمده ریسکهاي شرکت کشتیرانی جمهوري اسلامی ایران، از ناحیه اعمال تحریمها است

. تبعات برخی از این ریسکها به شرح ذیل است:

· عدم همکاري برخی از نمایندگی ها و فورواردرها براي جذب بار و محمولات،

· عدم پذیرش اسناد حمل توسط برخی از بانکهاي گشایش کننده اعتبارات اسنادي،

· سختتر شدن امکان واریز و وصول کرایه حمل و یا اجاره شناورها در بانکهاي خارجی، ·

 قطع عملیات فاینانس جهت پیشبرد پروژههاي راهبردي به ویژه در بخش توسعه ناوگان، ·

 عدم امکان حمل از بنادر کشورهایی که به دلیل اعمال تحریمها، حمل با کشتیهاي ایرانی را محدود می نماید،

· عدم پوشش دهی برخی از شرکتهاي بیمه خارجی و عدم امکان استفاده از ظرفیت بیمه هاي اتکایی بین- المللی و کلوپهاي I&P عضو گروه IG ، ·

 مشکلات تأمین و تدارك سوخت ناوگان در برخی از بنادر خارجی، ·

 مشکلات مرتبط با دریافت گواهینامه هاي مؤسسات رده بندي خارجی،

· مشکلات در دریافت خدمات فنی به کشتی ها و تهیه قطعات یدکی و عدم سرویس دهی توسط برخی از سازندگان اصلی،