در شرايطي كه ماه‌هاست اختلاف نظر درباره دلايل نزول بورس ادامه دارد ديروز، شنبه، وزير اقتصاد در يك نشست دوستانه با خبرنگاران از دلايل نزول بورس پرده برداشت. به زعم فرهاد دژپسند، تصميم سياست گذار پولي براي تغيير نرخ بهره بين بانكي و همين طور اقدام برخي اقتصاد دانان در ايجاد و الغاي ترس در بين سرمايه‌گذاران از جمله دلايل نزول بورس بوده است، موضوعي كه رئيس سازمان بورس و اوراق بهادار هم آن را تاييد كرد.

9 ماه است كه بورس در حال نزول است، تاكنون 3500 هزار ميليارد تومان از ارزش سهام شركت هاي بورس از دست رفته و سهامداران با زيان هاي سنگين مواجه شده اند. در اين مدت كارشناسان دلايل مختلفي را درباره دلايل نزول بورس تشريح كرده اند اما تقريبا اغلب كارشناسان و رسانه ها بر اين باورند كه تغييرات نرخ بهره در سال گذشته كه ابتدا تا سطح 8 درصد افت كرد و سپس تا مرز 22 درصد رشد كرد  دليل اصلي نزول بورس بوده است، با اين حال مسوولان نهاد سياست گذار بازار پول ، اين دلايل را رد كرده اند. به زعم مقامات مسئول در بازار پول علت اصلي كاهش نرخ بهره بين بانكي در ابتداي سال گذشته كاهش تقاضا براي پول، تحت تاثير كرونا بوده، با اين استدلال مقام ناظر بازار پول هرگونه دستكاري در نرخ بهره را تكذيب كرده اما ديروز وزير اقتصاد دستكاري در نرخ بهره بانكي را تاييد كرد و 2 پرده تازه از دلايل نزول بورس را تشريح كرد.

پرده اول كاهش نرخ بهره بين بانكي

وزير اقتصاد ديروز در تشريح دلايل نزول بورس از مرداد ماه پارسال تاكنون گفت:كاهش نرخ بهره بين بانكي يكي از دلايل نزول بورس بوده است.

فرهاد دژپسند با بيان اينكه  نرخ بهره بين بانكي، در واقع نرخ بهره شبانه است گفت: عده اي مي گويند نرخ واقعي بهره در ايران منفي است درحالي كه نبايد نرخ بهره شبانه را با سالانه مقايسه كر،و اين اشتباه بزرگي است كه به ارايه تحليل ها و راهكارهاي غلط منجر مي‌شود .

او با اشاره به اينكه نرخ بهره شبانه در مقاطعي از سال گذشته به 25 درصد هم رسيد و اين براي اقتصاد سم است، افزود: با وجود مخالفت هاي من و مجموعه وزارت اقتصاد، نهاد سياست گذارپولي، پارسال نرخ سود سپرده را يك درصد  افزايش داد و حتي نرخ سود سپرده دو ساله را 18 درصد تعيين كرد كه اين موضوع علامت بدي به بازار سرمايه داد و خيلي ها را ترغيب كرد كه از بازار سهام خارج شوند.

او اضافه كرد: همان زمان كه بورس در حال رشد بود، موضوع نرخ بهره در شوراي بورس مطرح شد و اعضاي شوراي بورس بارها هشداردادند كه نوسان نرخ بهره بين بانكي مي تواند آثار زيان باري هم بر بورس و هم بر فرايند فروش اوراق مالي دولت براي جبران كسري بودجه، برجاي بگذارد اما باوجود هشدارهاي اعضاي شوراي بورس، سياستگذاران پولي كه نمايندگانشان در شوراي بورس حاضر بودند در پاسخ به اين هشدار ها اعلام كردند تعيين نرخ بهره در اختيار ما نيست.

دژپسندافزود: روند يك سال گذشته نشان داد دغدغه اعضاي شوراي بورس درباره نرخ بهره بين بانكي درست بود. چنان‌كه مقايسه نمودار روند شاخص بورس و روند تغييرات نرخ بهره بين بانكي نشان مي دهد نرخ بهره بين بانكي بر شاخص بورس تاثير داشته است.

به گفته او افزايش نرخ بهره بين بانكي نه فقط به بازار سهام بلكه به بازار فروش اوراق مالي دولت هم لطمه زد و موجب شد دولت در جبران كسري بودجه از مسير فروش اوراق مالي دچار دردسر شود.

دژپسند تاكيد كرد: برخي از دوستان در نهاد هاي پولي همان موقع انتظار داشتند كه وزارت اقتصاد به جاي آنها بار انتشار اوراق بدهي پولي و تنظيم نقدينگي، براي كنترل تورم را  هم برعهده بگيرد و خودشان از زير بار كنترل تورم شانه خالي كردند.

پرده دوم ،نامه 25 اقتصاد دان

وزير اقتصاد همچنين در تشريح ساير دلايل نزول بورس از سال گذشته گفت:در زمان رشد شاخص هاي بورس عده اي اعتقاد داشتند كه رشد بورس به تورم منجر مي شود و رشد شاخص ها بي رويه است به همين دليل 25 اقتصاد دان با انتشار نامه اي به گسترش يك ترس فراگير دربازار سهام دامن زدند. او افزود: وقتي نامه 25 اقتصاد دان منتشر شد ما همان زمان سعي كرديم كه مسولان را توجيه كنيم و پاسخ بدهيم اما اين اقتصاد دانان با جو سازي فضا را ملتهب كردند و زمينه هاي نزول شاخص را فراهم كردند.

او با بيان اينكه  اين افراد از تير ماه سال قبل شروع كردند كه مردم را بترسانند ادامه داد: اين اقتصاد دانان با طرح اين سوال كه  چرا با وجود نزول نماگر هاي اقتصادي بورس در حال رشد است به ترس عمومي در بورس دامن زدند.

دژپسند با بيان اينكه وزارت اقتصاد همان زمان اعلام كرد بورس يك بازار پيش نگر است و رشد بورس توجيه فني و اقتصادي دارد و نشان مي دهد كه سود شركت هاي بورس در حال افزايش است، توضيح داد: با انتشار گزارش هاي 6 و 9 ماه شركت هاي بورس مشخص شد كه استدلال وزارت  اقتصاد درست بود و رشد بورس توجيه اقتصادي داشته است.

وزيراقتصاد با اشاره به اينكه نماگر هاي اقتصادي هم اين موضوع را تاييد مي كنند اضافه كرد:اگر به نمودار دلارتوجه كنيم متوجه مي شويم كه قيمت دلار از شهريور ماه و درست بعد از نزول بورس شروع به رشد كرد،  همه اين‌ها نشان مي دهد ادعاهاي مطرح شده درباره اثرگذاري رشد بورس بر تورم و رشد بي رويه شاخص  بورس درست نبود و در عمل چيز ديگري اتفاق افتاد.

خروج نقدينگي دولت كذب است

وزير اقتصاد همچنين در ادامه در پاسخ به اين پرسش كه آيا دولت با خارج كردن نقدينگي از بورس ، افت بورس را رقم زد، گفت: عده اي مي گويند دولت نقدينگي را از بورس خارج كرد كه به نزول بورس منجر شد اما اطلاعات واقعي نشان مي دهد در مورد آمار تامين مالي دولت ازبورس بزرگ نمايي شده است.

او توضيح داد: رقم كل اوراق بدهي كه دولت در سال  گذشته فروخت، 125 هزار ميليارد تومان بود كه فقط 61 هزار ميليارد تومان آن از بازار سرمايه تامين شد.

وزير اقتصاد اضافه كرد: علاوه بر اين  سال قبل دولت 31 هزار ميليارد تومان از نقدينگي مورد نياز خود را از طريق فروش سهام در بورس تامين كرد يعني جمع كل تامين مالي دولت از بازار سرمايه بين 90 تا 95 هزار ميليارد تومان بود و اينكه در رقابت‌هاي انتخاباتي اعلام مي شود اين رقم 300 هزار ميليارد تومان بوده، كذب است.

او همچنين درباره ميزان تامين مالي انجام شده از طريق بازار سرمايه در سال 1399 گفت: كل تامين مالي انجام شده در طريق بازار سرمايه در سال گذشته 681 هزار ميليارد تومان بود، كه اين رقم در مقايسه با عملكرد سال 98 كه برابر با 264 هزار ميليارد تومان بود، رشد جالب توجهي داشت و من به اين موضوع افتخار مي كنم.

به گفته او از جمع كل تامين مالي انجام شده در بازار سرمايه فقط 95 هزار ميليارد تومان مربوط به دولت بوده و بقيه مربوط به بخش خصوصي بوده و ربطي به دولت نداشته است.

دژپسند ادامه داد:نه فقط خروج پول دولت از بورس مطابق با واقعيت نيست، بلكه اتفاقا دولت سال قبل 90 درصد كارمزد هاي كسب شده سازمان بورس، از محل معاملات را به صندوق تثبيت بازار سرمايه اختصاص داد.

او همچنين در پاسخ به اين پرسش كه آيا اختلاف وزارت نفت و اقتصاد برسر عرضه سهام صندوق پالايش يكم به سقوط شاخص هاي بورس منجر شد، گفت: اينكه گفته مي شود اختلاف بين وزارت نفت و اقتصاد منجر به سقوط بورس شده كذب است من در مدت زماني كوتاه با آقاي زنگنه وزيرنفت به توافق رسيدم اما عده اي بزرگ نمايي مي كنند.

اگر به قبل برگردم چه مي كنم

وزير امور اقتصادي و دارايي در پاسخ به  اين پرسش كه اگربه دو سال قبل بازگردد چه تصميماتي براي بهبود عملكرد بورس مي گيرد گفت:اگر به دو سال قبل برگردم  تلاش مي كنم از طريق پمپاژ عرضه و روان سازي و شناورسازي شاخص هاي بورس را تعديل كنم. اين كار به صورت اجرايي از طريق افزايش عرضه هاي اوليه و افزايش سرمايه شركت ها ميسر است. به گفته دژپسند در زمان رشد شاخص هاي بورس وزارت اقتصاد هم احتمال مي داد كه شاخص بورس وارد دوره نزولي شوند اما برآورد اغلب صاحب نظران اين بودكه نزول بورس از نيمه دوم آبان ماه اتفاق خواهدافتاد.

كليد سياستگذار پولي قفل را باز نكرد

محمد علي دهقان دهنوي رئيس سازمان بورس هم نظرات وزير اقتصاد را درباره دلايل نزول بورس تاييد كرد و گفت: طبيعتا وقتي نرخ بهره درابتداي سال قبل به 8 درصد رسيد مردم به سمت بازارهاي دارايي هجوم آوردند جالب اينكه درآن مقطع هيچ كس حاضر نبود اوراق بدهي يك ساله بخرد به همين دليل سياست گذار پولي بايد نرخ سود سپرده مازاد بانك ها نزد بانك مركزي را بالا مي برد اما اين كار را نكرد. به گفته دهقان دهنوي، كليد اصلي در اختيار بانك مركزي بود اما  بانك مركزي با اين كليد قفل را باز نكرد.

او اضافه كرد: در اغلب نقاط دنيا زماني كه نرخ بهره كاهش پيدا مي كند مردم به سمت بازارهاي دارايي، يعني 4 بازار طلا، ارز، مسكن و سهام مي روند كه در ايران هم اين اتفاق افتاد. مضاف بر اينكه بخشي از مردم به سمت بازار خودرو رفتند چون اين بازار هم در ايران، در برخي تحليل‌ها جزو بازار دارايي ها در نظر گرفته مي‌شود.

دهقان دهنوي در پاسخ به دلايل اقدام دولت براي حمايت از سرمايه‌گذاري در بورس گفت: سرمايه گذاري در بازارهاي طلا، ارز و مسكن تورم زاست اما سرمايه گذاري در بورس تورم زا نيست براي همين دولت ها در اغلب نقاط دنيا مردم را براي سرمايه گذاري در بورس ترغيب مي كنند.او اضافه كرد: زماني كه شاخص در محدوده 200  هزار واحد بود، عده اي معتقد بودند شاخص بورس حباب دارد.توجه داشته باشيد زماني مي توانيم از حباب صحبت كنيم كه ارزش يك دارايي بيش از ارزش واقعي و ذاتي آن باشد ، درحالي كه چنين نبود.