مسعود بهمنی راد/کارشناس بازار سرمایه

دارایی سرمایه ای از قبیل سهام، اوراق، خانه، ماشین، جواهر و آثار هنری، شامل هر چیزی می شود که شخص برای اهداف شخصی، لذت یا سرمایه گذاری خریداری می کند. قیمت خرید دارایی سرمایه ای به عنوان مبنای دارایی استفاده می شود. زمانی که دارایی به قیمت بالاتری فروخته می شود منجر به عایدی سرمایه ای شده و زمانی که زیر قیمت فروخته می شود زیان سرمایه ای را ایجاد می کند. در امریکا زمانی که شخص عایدی سرمایه ای شناسایی می کند، مشمول مالیات می شود. مالیات بر عایدی سرمایه ای با توجه به مدت زمان نگهداری دارایی و میزان درآمد کسب شده متفاوت است. اگر دارایی کمتر از یکسال نگهداری شده و با سود فروخته شده باشد به عنوان عایدی سرمایه ای کوتاه مدت طبقه بندی می شود و به عنوان درآمد عادی مشمول مالیات می شود. در صورتی که دارایی بیش از یکسال نگهداری شده و با سود فروخته شده باشد، به عنوان عایدی سرمایه ای بلند مدت طبقه بندی می شود. در امریکا نرخ مالیات بر عایدی سرمایه ای کوتاه مدت مانند درآمد عادی تا 37 درصد و نرخ مالیات بر عایدی سرمایه ای بلند مدت حداکثر تا 20 درصد است. مالیات دهندگان با درآمد ناخالص تعدیل شده بالاتر از مقادیر معین، مشمول مالیات بر خالص درآمد سرمایه گذاری (NIIT) 3.8 درصدی علاوه بر مالیات بر عایدی سرمایه ای کوتاه مدت و بلند مدت می شوند.

نرخ های مالیات بر عایدی سرمایه ای بلند مدت در امریکا در سال 2019

در این میان موارد خاصی هم به چشم می خورد. به طور مثال عایدی بر آثار هنری و کلکسیون های مسکوکات، نرخ مالیات بر درآمد عادی حداکثر تا 28 درصد اعمال می شود. در صورتی که مالیات دهنده شرایط خاصی از قبیل سکونت در خانه به مدت حداقل 2 سال از 5 سال را داشته باشد، تا 250 هزار دلار (500 هزار دلار برای افراد متاهل) عایدی سرمایه ای ناشی از فروش خانه معاف از مالیات است. عایدی سرمایه ای تا 10 میلیون دلار یا 10 برابر ارزش پایه دارایی که بیش از 5 سال نگه داری شده باشد و همچنین عایدی سرمایه ای حاصل از سرمایه گذاری هایی که حداقل 10 سال در صندوق های فرصت تعیین شده (صندوق هایی به منظور سرمایه گذاری در املاک یا طرح های تجاری در مناطق کمتر توسعه یافته) باشند معاف از مالیات هستند. زیان سرمایه ای تا حداکثر 3.000 دلار از درآمد مشمول مالیات، برای جبران عایدی سرمایه ای استفاده می شود. این معافیت فقط هر دو سال یکبار محاسبه می گردد. زمانی که شخصی دارایی را به ارث می گذارد، ارزش روز دارایی در زمان مرگ صاحب اصلی، قیمت مبنا قرار می گیرد.

داده های تاریخی مالیات بر عایدی سرمایه ای بلند مدت و رشد اقتصادی در بازه زمانی سال های 1954 تا 2017 نشان می دهد که عوامل زیادی بر رشد اقتصادی موثر هستند اما مالیات بر عایدی سرمایه ای عامل مهمی به نظر نمی رسد. مالیات بر عایدی سرمایه پس انداز کردن را محدود می سازد و فرد را به سمت مصرف فوری هدایت می کند. در حال حاضر در امریکا، بالاترین نرخ مالیات بر درآمد عادی 37 درصد و بالاترین نرخ مالیات بر عایدی سرمایه بلند مدت 23.8 درصد است.

در شرایط تورمی افراد مالیات بر روی درآمد به اضافه عایدی سرمایه ای که نتیجه افزایش قیمت ها است را می پردازند. بنابراین مالیات بر عایدات تورمی در واقع مالیات بر درآمد موهومی است که نرخ موثر مالیات بر پس انداز و سرمایه گذاری را افزایش می دهد.

در بسیاری از اقتصادهای در حال ظهور و در حال توسعه، مالیات بر عایدی سرمایه یا وجود ندارد یا به میزان بسیار جزئی است. در مالزی، مالیات بر عایدی دارایی های غیر مالی وجود ندارد. در برزیل، مالیات بر عایدی 15 درصدی بر روی دارایی هایی از قبیل سهام و مشتقه که بیش از یک روز نگهداری می شوند اعمال می شود. برای مبالغ زیاد عایدی سرمایه ای، نرخ مالیات تا 22.5 درصد افزایش می یابد. در کشور هند نرخ مالیات بر عایدی، برای عایدی سرمایه ای بلند مدت 10 درصد و برای عایدی سرمایه ای کوتاه مدت 15 درصد است. این مالیات بر ارث تعلق نمی گیرد ولی در صورتی که فرد وارث دارایی را به فروش برساند مشمول مالیات بر عایدی سرمایه ای می شود. در دیگر کشورها از قبیل اکوادور، سنگال و اوگاندا، عایدی سرمایه ای به عنوان بخشی از درآمد معمولی اشخاص منظور می شود و به همان میزان مشمول مالیات بر عایدی سرمایه ای می شود.

اما در اکثر اقتصادهای موفق دنیا مالیات بر عایدات سرمایه ای به عنوان یکی از منابع مهم درآمدی دولت ها محسوب می شود. از کشورهای موفق در پیاده سازی این قانون می توان به کانادا، ژاپن، انگلستان و امریکا اشاره نمود.